Η χρεοκοπία της Σοσιαλδημοκρατίας

 

Στέφανος Κωνσταντινίδης

Σε μια στιγμή που η Ευρώπη κλυδωνίζεται και οι νεοφιλελεύθερες δυνάμεις της Δεξιάς υποχωρούν μπροστά στην άνοδο της Ακροδεξιάς, διαπιστώνει κανείς ότι δεν υπάρχει εναλλακτική πολιτική πρόταση. Ο κύριος λόγος της αδυναμίας μιας τέτοιας πρότασης οφείλεται στην άτακτη τα τελευταία χρόνια υποχώρηση της Σοσιαλδημοκρατίας, η οποία ενσωμάτωσε σταδιακά και η ίδια την ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού και την εφάρμοσε στην πράξη. Το κακό ξεκίνησε από το Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας, από τη στιγμή που την ηγεσία του ανέλαβε ο ανεκδιήγητος Τόνι Μπλερ. Ο Μπλερ ενσωμάτωσε, επί της ουσίας, στο Εργατικό Κόμμα τη θατσιερική πολιτική και η ομάδα του κυβέρνησε τη Βρετανία στη βάση ενός νεοθατσερικού προγράμματος. Ακολούθησε ο Γκέρχαρντ Σρέντερ στη Γερμανία, ο οποίος πραγματοποίησε επίσης τη μεγάλη στροφή του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος SPD προς τα δεξιά, εγκαταλείποντας την παραδοσιακή πολιτική του κοινωνικού κράτους. Πολλοί αριστεροί στην Ευρώπη ελπίζανε, μετά τη στροφή των δύο αυτών σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων προς τον νεοφιλελευθερισμό, σε μια αντίσταση του γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Η άνοδος όμως στην εξουσία του Φρανσουά Ολάντ που υπεχώρησε άτακτα μπροστά στην πίεση του Βερολίνου, εφαρμόζοντας επίσης μια νεοφιλελεύθερη πολιτική, τους προσγείωσε ανώμαλα. Στη νότια Ευρώπη παρατηρήθηκε το ίδιο φαινόμενο, στην Ιταλία πρώτα όπου η Σοσιαλδημοκρατία ενσωμάτωσε τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία και την εφάρμοσε στην πράξη, στην Ελλάδα με τη δεξιά στροφή του Κώστα Σημίτη στο όνομα ενός φαντασιακού εκσυγχρονισμού αλλά και στην Ισπανία, όπου πρόσφατα ακόμη καθαιρέθηκε από τη δεξιά πτέρυγα του Σοσιαλιστικού Κόμματος ο γενικός του γραμματέας Πέδρο Σάντσεθ για την άρνησή του να στηρίξει τη δεξιά νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι.
 

Έτσι βλέπουμε σήμερα παρά την υποχώρηση της Μέρκελ και των Χριστιανοδημοκρατών στη Γερμανία να μη είναι σε θέση το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα SPD να παρουσιάσει μια εναλλακτική πολιτική πρόταση. Στη Βρετανία οι νεοθατσερικοί στο Εργατικό Κόμμα πολεμούν με νύχια και με δόντια την αριστερή ηγεσία του κόμματος με τον Τζέρεμι Κόρμπιν προκειμένου να μη υπάρξει εναλλακτική πολιτική πρόταση. Στη Γαλλία το Σοσιαλιστικό Κόμμα και ο Ολάντ βρίσκονται υπό κατάρρευση. Στην Ιταλία ο Ματέο Ρέντσι παραπαίει και το κόμμα των Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο παρουσιάζεται απειλητικό. Στην Ελλάδα τα ορφανά του Σημίτη, με τον ίδιο να πρωταγωνιστεί στο παρασκήνιο, προσπαθούν να ανασυνταχτούν και να δημιουργήσουν ένα νέο κεντροαριστερό, υποτίθεται, πόλο. Χαμένος κόπος, όχι μόνο γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ εδραιώθηκε ως ο εναλλακτικός πολιτικός πόλος στη Δεξιά και τη ΝΔ αλλά και γιατί φαίνεται πια ότι είναι θέμα χρόνου να γίνει αποδεκτός στην Ευρώπη ως ο νέος σοσιαλδημοκρατικός πόλος στην Ελλάδα. Χρεωμένος βεβαίως με την σκληρότερη μνημονιακή πολιτική που τον καθιστά από αντισυστημικό κόμμα μέρος του συστήματος και της καθεστηκυίας τάξης. Στην Κύπρο η κατάσταση είναι ιδιόρρυθμη. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα ΕΔΕΚ παρέμεινε αδύναμο σε σχέση με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά.Το ΑΚΕΛ, όταν βρέθηκε στην εξουσία, παρ΄όλο που αποκαλείται κομμουνιστικό, εφάρμοσε πολιτικές παραπλήσιες αυτών των ευρωπαϊκών σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων και συνεργάστηκε με μερίδα του χρηματιστηριακού κεφαλαίου με τα γνωστά αποτελέσματα. Η συμμαχία του στο Κυπριακό με το ΔΗΣΥ έχει σαν αποτέλεσμα την ακινητοποίησή του, αν όχι την έμμεση ανοχή του, στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που εφαρμόζει η Κυβέρνηση Αναστασιάδη
 

Είναι φανερό ότι η Σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη, ενσωματώνοντας τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία και θέτοντας τον εαυτό της στην υπηρεσία του χρηματιστηριακού κεφαλαίου, έχει χρεοκοπήσει. Και παρουσιάζεται ανίκανη να προβάλει μια εναλλακτική πολιτική πρόταση στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές των δεξιών κομμάτων. Είναι επίσης φανερό ότι όσο δεν αποβάλλει τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία θα παραμένει ουραγός της Δεξιάς, την οποία θα στηρίζει μπροστά στο ψευτοδίλημμα της ανόδου της Άκρας Δεξιάς. Η επιστροφή στις σοσιαλδημοκρατικές πολιτικές που εφαρμόστηκαν αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και που απάλυναν τις ανισότητες με μια κοινωνική πολιτική ανάπτυξης και μερικής αναδιανομής του εθνικού εισοδήματος, θα ήταν μια λύση για την Σοσιαλδημοκρατία. Θα ανέκοπτε τις σημερινές άγριες νεοφιλελεύθερες πολιτικές της λιτότητας και των ανισοτήτων που επικρίνουν ακόμη -εκεί φτάσαμε- και Αμερικανοί νεοκεϋνσιανοί οικονομολόγοι όπως ο Πολ Κρούγκμαν και ο Τζόζεφ Στίγκλιτς και που έχουν οδηγήσει την Ευρώπη στα σημερινά αδιέξοδα και στη γερμανοποίησή της. Οι συνθήκες όμως σήμερα είναι διαφορετικές. Οι σοσιαλδημοκρατικές πολιτικές που εφαρμόστηκαν τότε στην Ευρώπη έγιναν κάτω από το φόβο της Σοβιετικής Ένωσης και του υπαρκτού σοσιαλισμού εκείνης της εποχής. Σήμερα το αντίπαλο αυτό δέος δεν υπάρχει. Επιπλέον η σημερινή παγκοσμιοποίηση είναι σε πολύ πιο προχωρημένο στάδιο απ΄ότι βρισκόταν με το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
 

Ούτως ή άλλως όμως χρειάζεται μια εναλλακτική πολιτική πρόταση για την έξοδο της Ευρώπης από την κρίση και την παρακμή. Και καθώς η πρόταση αυτή δεν μπορεί να προκύψει από την ανερχόμενη αντισυστημική Άκρα Δεξιά, το ζητούμενο παραμένει ο συνασπισμός των προοδευτικών δυνάμεων, εντός και εκτός των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων, με δυνάμεις της οικολογίας και της υπόλοιπης Αριστεράς, προκειμένου να ανακοππεί η φτωχοποίηση των μαζών όπως και η άνοδος του ρατσισμού και της ξενοφοβίας.

 

*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

 

E-mail stephanos.constantinides@gmail.com

 

  ΠΗΓΗ : Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ, 16 Οκτωβρίου 2016