Η Συρία, η ανακατανομή της τράπουλας και εμείς

                                                     

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Η ρωσική στρατιωτική επέμβαση στη Συρία, με την έναρξη των βομβαριδισμών εναντίον στόχων του Ισλαμικού Κράτους, αλλάζει τα στρατιωτικο-πολιτικά δεδομένα στην περιοχή και ανακατεύει εκ νέου την τράπουλα. Επιπλέον των βομβαρδισμών, η Μόσχα ενισχύει στρατιωτικά τον Μπασάρ αλ Άσαντ όχι μόνο για να διατηρηθεί στην εξουσία αλλά για να κερδίσει έδαφος στο στρατιωτικό πεδίο και να ενισχυθεί διπλωματικά η θέση του. Η ρωσική επέμβαση δημιουργεί νέα γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά δεδομένα που πιθανόν να οδηγήσουν σε νέο γύρο διαπραγματεύσεων στη Γενεύη για την εξεύρεση διπλωματικής λύσης στο Συριακό. Κάτι τέτοιο όμως δεν μπορεί να γίνει παρά με την εξουδετέρωση του Ισλαμικού Κράτους, ή τουλάχιστον με την αποδυνάμωσή του. Εντούτοις η ρωσική επέμβαση δεν φαίνεται να στοχεύει μόνον τους ακραίους ισλαμιστές αλλά και τους υπόλοιπου αντιπάλους του σύρου προέδρου. Αποδυναμώνοντας τις διάφορες ομάδες που πολεμούν το συριακό καθεστώς, η Μόσχα επιδιώκει σε ένα νέο γύρο διαπραγματεύσεων να παρουσιαστεί ο ΄Ασαντ ισχυρός και να υποχρεωθούν οι Δυτικοί να διαπραγματευτούν μαζί του την ειρήνη στην περιοχή. Τουλάχιστον να είναι μέρος της λύσης σε μια μεταβατική περίοδο. Η ρωσική αυτή στρατηγική που ενισχύεται σοβαρά και από το Ιράν που έχει έντονη παρουσία στη Συρία, σπέρνει την διχόνοια στο δυτικό στρατόπεδο που έχει αποτύχει στην προσπάθειά του να ανατρέψει τον Άσαντ.

Οι Δυτικοί έχασαν το παιχνίδι στη Συρία από τη στιγμή που το Ισλαμικό Κράτος έγινε ο κύριος και ο σοβαρότερος αντίπαλος του συριακού καθεστώτος. Οι υπόλοιπες δυνάμεις της συριακής αντιπολίτευσης είναι διχασμένες και αποδυναμωμένες. Και παρόλον ότι επίσημα οι Δυτικοί  επιμένουν ότι η πολιτική τους αποβλέπει στην ανατροπή του σύρου προέδρου, συνειδητοποιούν πως κάτι τέτοιο είναι αδύνατον υπό τις παρούσες συνθήκες. Ο πρόεδρος Ομπάμα παρουσιάζεται διαλλακτικός απέναντι στην Μόσχα συνειδητοποιώντας ότι τίποτε δεν μπορεί να αλλάξει στη Συρία χωρίς τη συνεργασία μαζί της. Στην Ευρώπη επίσης ακούονται φωνές για μια πιο διαλλακτική στάση απέναντι στον Άσαντ και για μια νέα διπλωματική προσπάθεια εξεύρεσης λύσης, δεδομένου και του κύματος των Σύρων προσφύγων που την κατακλύζουν. Ακόμη και η Τουρκία, απομονωμένη πια διπλωματικά, ειδικά μετά τη ρωσική επέμβαση, φαίνεται να είναι αναγκασμένη να αποδεχτεί τις νέες πραγματικότητες επί του εδάφους. Δεν έχει άλλωστε καμιά δυνατότητα να αντιπαραταχτεί ούτε στη Ρωσία, ούτε στο Ιράν. Οι λυσσαλέες εξάλλου τουρκικές επιθέσεις εναντίον των Κούρδων δεν έχουν αποδώσει ούτε στρατιωτικά, ούτε διπλωματικά, και απειλούν να βλάψουν τον Ερντογάν και το κόμμα του στις επερχόμενες εκλογές του Νοεμβρίου.. Ακόμη και το Ισραήλ φαίνεται να κατανοεί τις ρωσικές επιδιώξεις. Η Μόσχα άλλωστε ενημέρωσε το Τελ Αβίβ προτού ξεκινήσει τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς της. Οι αραβικές χώρες που επιδίωκαν την αποπομπή του Άσαντ δεν είναι σε θέση να ανατρέψουν τα νέα δεδομένα, προπάντων που απειλούνται και οι ίδιες από το Ισλαμικό Κράτος.

Όταν όλα αυτά συμβαίνουν στη γειτονιά μας, το ερώτημα είναι τί κάνουμε εμείς. Στην Αθήνα το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών φαίνεται να κατανοεί τα νέα δεδομένα και να προσπαθεί, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι αποδυναμωμένη λόγω της οικονομικής κρίσης, να διαδραματίσει κάποιο ρόλο στις εξελίξεις, προασπίζοντας τα ελληνικά συμφέροντα στην περιοχή. Αντίθετα στη Λευκωσία, μέσα την τρελλή χαρά που δημιουργεί η παρουσία του Ακιντζί, δεν φαίνεται να συνειδητοποιούν τα νέα γεωπολιτικά δεδομένα που δημιουργούνται με την ανακατανομή της τράπουλας μπροστά   στα μάτια μας. Παραμένοντας προσκολλημένη σε μια πολιτική εξευμενισμού της Άγκυρας με συνεχείς υποχωρήσεις που εξυπηρετούν τα τουρκικά συμφέροντα στην περιοχή σε βάρος των δικών της, η Κύπρος παραμένει αθωράκιστη διπλωματικά και υπό τουρκική ομηρία. Η Λευκωσία, ανυποψίαστη για όσα συμβαίνουν γύρω μας, συνεχίζει να επενδύει σε μια αμερικανο-νατοϊκή λύση του Κυπριακού που θα ικανοποιεί την Άγκυρα και θα θέτει σε κίνδυνο την ίδια την επιβίωσή του λαού της. Η πρόσφατη παρουσία του προέδρου Αναστασιάδη στην Νέα Υόρκη, η ομιλία του στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, οι διάφορες δηλώσεις και ενέργειες του, δείχνουν να μη κατανοεί ούτε αυτός, ούτε οι συνεργάτες του, ούτε και οι σύμμαχοι του στο εσωτερικό μέτωπο, οι οπαδοί της όποιας λύσης, τις αλλαγές που πραγματοποιούνται στην περιοχή. Η Κύπρος κινδυνεύει να παραμείνει, σε καθεστώς υποτέλειας και ομηρίας ασφαλώς, ο τελευταίος αντικειμενικός σύμμαχος της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη Μέση Ανατολή !

Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

* .E-mail   stephanos.constantinides@gmail.com