ΓΝΩΡΙΜΙΑ - ΕΠΑΦΗ

Το ιστολόγιο Πενταλιά πήρε το όνομα
από το όμορφο και ομώνυμο χωριό της Κύπρου.
Για την επικοινωνία μαζί μας
είναι στη διάθεσή σας το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο:
pentalia74@gmail.com

samedi 25 janvier 2014

Σκέψη - Συνέντευξη - Ο καθηγητής Φιλοσοφίας Μισέλ Ονφρέ: «Η Ευρώπη είναι νεκρή. Πάμε για άλλους πολιτισμούς»

«Ο ιουδαιο-χριστιανισμός λειτούργησε μισώντας τις γυναίκες, τις επιθυμίες, τα πάθη, τις παρορμήσεις. Με μια λέξη: τη ζωή...» 
 
  




ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον Τάσο Τσακίρογλου

• Εχετε δηλώσει ότι η γραμμή άμυνας σήμερα πρέπει να είναι ενάντια στον φιλελευθερισμό (liberalism), ενάντια στην κυριαρχία της αγοράς σε όλα τα πεδία. Παραμένει, ωστόσο, ο καπιταλισμός για εσάς μια βιώσιμη εναλλακτική για την ανθρωπότητα;


Αρνούμαι το μαρξιστικό σχήμα που μας θέλει να πιστεύουμε ότι ο καπιταλισμός έχει ημερομηνία γέννησης στην Ιστορία (δυτική, βιομηχανική νεωτερικότητα) και έτσι ίσως έχει και ημερομηνία θανάτου (με τη μαρξιστική επανάσταση). Αυτό το σχήμα πολύ σύντομα αποδεικνύεται επιβλαβές, διότι συντηρεί την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε μακριά από τον καπιταλισμό, παρ’ όλο που είναι η φυσική μορφή παραγωγής από τότε που οι άνθρωποι αντάλλασσαν προϊόντα. Στην προϊστορική σπηλιά, το όμορφο όστρακο έχει μεγαλύτερη αξία απ’ ό,τι μια συνηθισμένη πέτρα την οποία βρίσκουμε και μαζεύουμε σε μεγάλες ποσότητες: η σπανιότητα καθορίζει την τιμή, αυτός είναι ο νόμος του καπιταλισμού. Επομένως, έχει υπάρξει νεολιθικός καπιταλισμός, αιγυπτιακός καπιταλισμός, σουμεριακός, βαβυλωνιακός, ελληνικός, ρωμαϊκός, ευρωπαϊκός καπιταλισμός, και άρα μεσαιωνικός καπιταλισμός, μοντέρνος, βιομηχανικός, μετα-βιομηχανικός, οικονομικός, πνευματικός. Αυτό που έχει σημασία δεν είναι τόσο ο καπιταλισμός ως τέτοιος, όπως ουσιαστικά ορίζουν οι υποστηρικτές της μαρξιστικής εκδοχής ή εκείνοι που είναι βουτηγμένοι στη μαρξιστική επιστημολογία, όσο το επίθετο που τον προσδιορίζει: υπήρχε ένας κρατικός καπιταλισμός στην ΕΣΣΔ, ένας καταναλωτικός καπιταλισμός στην Ευρώπη του ’70, τώρα υπάρχει ένας Πράσινος καπιταλισμός ή ακόμη και ένας μαοϊκός καπιταλισμός. Θα επιθυμούσα έναν ελευθεριακό καπιταλισμό της αμοιβαιότητας, συνεταιριστικό, αυτοδιαχειριστικό και, για να το θέσω συνοπτικά, έναν νεο-προυντονικό καπιταλισμό.

• Διαπιστώνετε ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε βαθύ γήρας και παρακμή και ότι τώρα είναι η σειρά χωρών, όπως η Κίνα, η Ινδία ή η Βραζιλία. Προβλέπετε μάλιστα ταυτόχρονη κατάρρευση της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Πού το στηρίζετε αυτό;

Οι πολιτισμοί είναι ζωντανοί: οι χιλιάδες νεκροί πολιτισμοί μάς δείχνουν ότι είμαστε ελάχιστα πληροφορημένοι γύρω από την Ιστορία της ανθρωπότητας. Δεν υπάρχει λόγος ο δικός μας να διαρκέσει αιώνια. Ο πολιτισμός μας ξεκινάει με τον προσηλυτισμό του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου στον χριστιανισμό στις αρχές του 4ου αιώνα, αρχίζει να παρακμάζει με τη Γαλλική Επανάσταση, που αποδεικνύει ότι η θεοκρατία ήταν μια απάτη με τον απαγχονισμό του Λουδοβίκου XVI, στη συνέχεια ξεμένει από δυνάμεις κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και εξαντλείται με τον ολοκληρωτισμό του 20ού αιώνα. Η Ευρώπη είναι νεκρή. Πάμε για άλλους πολιτισμούς.

• Εχετε επανειλημμένως κατηγορήσει τον χριστιανισμό ότι αρνήθηκε το σώμα, απαίτησε την αγαμία και την εγκράτεια, θεωρητικοποίησε το μίσος κατά των γυναικών και εγκαθίδρυσε ένα καθεστώς αντιφεμινιστικό και φαλλοκρατικό. Ποιες είναι οι συνέπειες;

Δεν υπάρχει πολιτισμός χωρίς και την αντίστοιχη θρησκεία που να τον συνοδεύει. Ο ιουδαιο-χριστιανισμός είναι αυτή της Ευρώπης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η θρησκεία αυτή λειτούργησε μισώντας τις γυναίκες, τις επιθυμίες, τα πάθη, τις παρορμήσεις. Με μια λέξη: τη ζωή. Η θρησκεία ήθελε να μετατρέψει την επίγεια ζωή σε μια Κοιλάδα των Δακρύων, ώστε ο θάνατος να είναι επιθυμητός. Το αποτέλεσμα; Μια τεράστια νεύρωση που γέννησε αυτόν τον πολιτισμό. Ζούμε σε έναν μυθοπλαστικό πολιτισμό όπου ο Ιησούς είναι το μοντέλο του, στη συνέχεια ένα πτώμα. Ο Χριστός, είναι το άλλο μοντέλο του και αυτός ο πολιτισμός προτείνει στις γυναίκες να είναι παρθένες και μητέρες, όπως η Παναγία. Ενας άγγελος, ένας θάνατος και μια παρθένα είναι τα παραδείγματα προς μίμηση. Αυτό και μόνο αρκεί να τροφοδοτήσει την τεράστια νεύρωση.

• Σήμερα που οι αξίες της αγοράς αποδεικνύεται ότι ευθύνονται για τα δεινά εκατομμυρίων ανθρώπων, μπορεί η φιλοσοφία να μας βοηθήσει να δώσουμε ένα νόημα στη ζωή μας;

Ναι, φυσικά. Αρχικά, εξηγώντας την τοξική φύση της αγοράς που φτιάχνει τον νόμο. Στη συνέχεια δείχνοντας ότι υπάρχει μία εναλλακτική σε αυτή την κατάσταση με την ελευθεριακή επιλογή. Ωστόσο, πολλοί φιλόσοφοι νομιμοποιούν την ελεύθερη αγορά, ενώ οι κριτικές φιλοσοφίες και οι εναλλακτικές λύσεις αποτελούν μειοψηφία.

• Λέτε ότι δεν μπορούμε να κάνουμε την επανάσταση με Ε κεφαλαίο, αλλά μπορούμε να κάνουμε πολλές μικρές και αποτελεσματικές επαναστάσεις. Τι ακριβώς σημαίνει αυτό;

Το να πιστεύεις στην Επανάσταση με την έννοια της επαναστατικής ρήξης, σημαίνει να πέφτεις θύμα μιας ψευδαίσθησης που άκμασε τον 20ό αιώνα. Προηγήθηκε της μαρξιστικής ανταρσίας, η οποία έδειξε τα όριά της. Αυτή η ερμηνεία προέκυψε από τις αρχαίες χριστιανικές θεωρίες: η Πρόνοια έγινε το νόημα της Ιστορίας, το χυμένο αίμα της Σταύρωσης ως αντίτιμο της εξαγοράς της λύτρωσης, η Δευτέρα Παρουσία και ο Μεσσιανισμός ως ιστορικές αλήθειες, η πίστη στην αποτελεσματικότητα του ζευγαριού θεωρητικός Θεός και ρεαλιστικός Μεσσίας που δίνει στον φιλόσοφο Μαρξ το πρωτοπαλίκαρό του Λένιν κ.λπ. Αυτό το παλαιό σχήμα εξεμέτρησε τον βίο του και ξέρουμε ότι κόστισε εκατομμύρια νεκρούς! Ολα, δήθεν, για το καλό της ανθρωπότητας… Αυτή η μορφή επανάστασης δεν νοείται πλέον. Αντίθετα, οι μικροεπαναστάσεις που έχουν στοχευμένες απαντήσεις για τους σύγχρονους μικροφασισμούς, οι οποίοι έχουν αντικαταστήσει τους παλιούς φασισμούς που ανήκουν πλέον αμετάκλητα στον 20ό αιώνα, έχουν γίνει προφανώς πιο αποτελεσματικές. Είναι λιγότερο ιδεολογικές, εξάπτουν λιγότερο τη φαντασία, αλλά είναι πιο αποτελεσματικές. Αυτό που ζητάμε από μια επανάσταση δεν είναι να αποτελεί μια αισθητικά όμορφη χειρονομία, αλλά να αλλάζει πραγματικά και συγκεκριμένα τη ζωή των απλών ανθρώπων.

• Εχετε επαναφέρει με τον δικό σας τρόπο το δίλημμα που είχε θέσει ο Εριχ Φρομ: «Να έχεις ή να είσαι;». Τι θέση έχει αυτό στη διαμόρφωση της ανθρώπινης κατάστασης;

Εδώ, αφορά λιγότερο το ζευγάρι έχω/είμαι και περισσότερο τα ζευγάρια: μιλώ/δρω, αξιώνω/πράττω, θεωρία/πρακτική, καλά λόγια/καλές πρακτικές, δόγματα/καθημερινή ζωή, ιδέες/πράξεις κ.λπ. Ψοφάμε να πιστεύουμε σε ιδέες με τον τρόπο των οπαδών, ενώ θα πρέπει να ξεκινήσουμε από το «κάνω» εδώ και τώρα, συγκεκριμένα εκεί όπου είμαστε το βασικό υποκείμενο της επανάστασης, στην οποία πιστεύουμε.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Ποιος είναι

Γεννημένος το 1959 στη νορμανδική επαρχία (Γαλλία) από αγρότες γονείς, πέρασε χρόνια σ’ ένα θρησκευτικό ορφανοτροφείο. Εχοντας αποκτήσει διδακτορικό στη Φιλοσοφία με κρατική υποτροφία, δίδαξε από το 1983 μέχρι το 2002 σε μια τεχνική σχολή της Καέν, πόλη όπου στη συνέχεια ίδρυσε αυτό που ονόμασε «Λαϊκό Πανεπιστήμιο», το οποίο λειτουργεί χωρίς δίδακτρα. Το 2005 το βιβλίο του «Πραγματεία περί αθεολογίας» (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Εξάντας) έγινε για μεγάλο διάστημα νούμερο ένα στα ευπώλητα της Γαλλίας και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. Στα ελληνικά κυκλοφορούν επίσης από τις εκδόσεις Εξάντας: «Το λυκόφως ενός ειδώλου» (2012), «Η θρησκεία του στιλέτου» (2011), «Η αναζήτηση των ηδονών» (2008), «Η κοιλιά των φιλοσόφων» (2007).



Πηγή: Η Εφημερίδα των Συντακτών
Δημοσιεύτηκε στις 19/01/2014

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire