«Το πιο ανθρώπινο έργο του» παρουσιάζεται στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Ευαγγελάτου
Του Ηλία Μαγκλίνη
Από την πρώτη φράση του έργου γελάς. Και το γέλιο συνεχίζεται, καθώς κυλά η παράσταση. Μονάχα που στην πορεία, καταλαβαίνεις ότι είναι ένα γέλιο που κρύβει και μελαγχολία. Πάντοτε εξάλλου υπάρχει μια μελαγχολία όταν κανείς συζητά το θέμα της καλοσύνης στον ανθρώπινο βίο. Στον «Καλό άνθρωπο του Σετσουάν» του Μπέρτολτ Μπρεχτ, που παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Ευαγγελάτου, αυτό ακριβώς το θέμα, πόσο μπορεί κάποιος να είναι καλός σε έναν κόσμο που μοιάζει να κάνει τα αδύνατα δυνατά να μην είμαστε καλοί, αποκτά μια διάσταση υπαρξιακή χωρίς όμως να χάνει και την κοινωνική, πολιτική του παράμετρο. Δύσκολο θέμα, δυσάρεστο ίσως, αλλά δεν λείπει η κωμωδία. Κι όπως λέει ο Μπρεχτ στον πρόλογο του έργου: «Κάθε αδιέξοδο είναι κωμικό».
Λίγες ημέρες πριν από την πρεμιέρα παρακολουθήσαμε τη γενική πρόβα της παράστασης. Ηταν η πρώτη φορά που η σκηνοθέτις και οι ηθοποιοί θα δοκιμάζονταν μπροστά σε κοινό.
Τη σκηνοθετική άποψη της Κατ. Ευαγγελάτου είχαμε εκτιμήσει από τη ζόρικη «Πλαστελίνη» (2006) του σύγχρονου Ρώσου συγγραφέα Βασίλι Σίγκαρεφ, παράσταση ονειρική μα και γεμάτη από έναν ωμό, σοκαριστικό ρεαλισμό. Επίσης, από την κλασική «Ερωτευμένη νεκρή» (2007) του Θεόφιλου Γκοτιέ, έργο ζοφερού ερωτισμού και ρομαντισμού, καθώς και από τις τρυφερές, δραματικές μα και κωμικές «Ψευδαισθήσεις» (2011), του επίσης σύγχρονου Ρώσου συγγραφέα Ιβάν Βιριπάγεφ, όπου ο κοινός βίος παντρεμένων ζευγαριών φτάνει ώς τον θάνατο και πέρα από αυτόν, τρόπον τινά.
Τώρα, με αυτό το σύγχρονο - κλασικό έργο του Μπρεχτ, η Ευαγγελάτου φαίνεται να επιδεικνύει για μια ακόμη φορά μιαν ικανότητα στο να γίνεται ευρηματική χωρίς τα ευρήματα αυτά να μένουν απλά σχήματα, «κόλπα», αλλά να λειτουργούν δραστικά ως προς το περιεχόμενο του έργου. Την ίδια στιγμή, συντονίζει επιδέξια ένα ιδιαίτερα ικανό υποκριτικό σύνολο όπου κάθε ηθοποιός παίζει πολλαπλούς ρόλους - με αποκορύφωμα τον «καλό άνθρωπο» του τίτλου, τον οποίο υποδύεται η δυναμική Στεφανία Γουλιώτη, παλαιά συνεργάτις της Ευαγγελάτου (για την «Ερωτευμένη νεκρή» η Γουλιώτη είχε τιμηθεί με το βραβείο Μελίνα Μερκούρη). Στα συν της παράστασης, ακόμα, η εξαιρετική μουσική του συνθέτη Σταύρου Γασπαράτου, καθώς και η πολύ καλή δουλειά στην κίνηση από την Πατρίσια Απέργη.
Οπως μας εξομολογήθηκε την επομένη της γενικής πρόβας η Κατ. Ευαγγελάτου, δεν ήταν ποτέ φανατική με τον Μπρεχτ, το συγκεκριμένο έργο όμως το αγάπησε. «Είχα χρόνια να το διαβάσω και μόλις το ξαναείδα, αποφάσισα ότι αυτό θα έκανα. Από τη στιγμή που έγινε η επιλογή, παράλληλα με τη μελέτη του έργου, στράφηκα στα θεωρητικά του κείμενα και στη συνέχεια έφερα όλη αυτή την προετοιμασία στην πρόβα, ώστε να δούμε πού βρισκόμαστε σήμερα σε σχέση με το έργο για να καταλήξουμε σε ένα δικό μας φιλτράρισμα. Το ίδιο το έργο μας οδήγησε τελικώς από μόνο του».
Η Κατ. Ευαγγελάτου θεωρεί ότι ο Μπρεχτ είναι παρεξηγημένος. «Πολλοί νομίζουν ότι η περίφημη “αποστασιοποίηση“ σημαίνει εξορία της συγκίνησης, κάτι εγκεφαλικό και ψυχρό, πράγμα που ποτέ δεν είπε εξάλλου ο ίδιος. Αλλά και η διασκέδαση παίζει τον ρόλο της στο συγκεκριμένο έργο, κυρίως μέσα από το άφθονο χιούμορ του. Γενικά, είναι το πιο ανθρώπινο έργο του Μπρεχτ. Στο κέντρο του δεν είναι το πρόβλημα της καπιταλιστικής κοινωνίας, είναι το ζήτημα του ηθικού: πώς κινείται ο καθένας μας σε οποιαδήποτε κοινωνία. Βεβαίως, μιλά για μια διεφθαρμένη κοινωνία και για το πώς το εκάστοτε οικονομικό σύστημα ορίζει τις ζωές των ανθρώπων, αλλά διαφέρει από άλλα διδακτικά του έργα: είναι ηθικό αλλά και υπαρξιακό».
Η αναμέτρηση με δύο ρόλους ταυτόχρονα
Η Στεφανία Γουλιώτη, η οποία μας μίλησε στο διάλειμμα μιας ακόμα πρόβας εν όψει της πρεμιέρας, υποδύεται τον διπλό κεντρικό ρόλο του «καλού ανθρώπου», που δοκιμάζεται τόσο από τους θεούς όσο και από τους συνανθρώπους του. Η κοινότοπη ερώτηση εδώ είναι πόσο μεγάλη πρόκληση είναι αυτός ο ρόλος για έναν ηθοποιό.
«Εννοείται ότι μια τέτοια δυνατότητα είναι πρόκληση: να αναμετρηθώ με δύο ρόλους ταυτόχρονα, οι οποίοι εναλλάσσονται σε εξαιρετικά πιεστικούς χρόνους. Ψυχολογικά αυτό έχει τις απαιτήσεις του και εκεί έγκειται η πρόκληση: να γίνεται αυτό το εσωτερικό κλικ από τον ένα ρόλο στον άλλο στο 100%».
Η καλή Ελληνίδα ηθοποιός υπερτονίζει την πολιτική διάσταση του έργου. «Είναι όλα φιλτραρισμένα μέσα από την πολιτική, με ποια έννοια όμως: τη στάση του ατόμου σε σχέση με το σύνολο. Η υπαρξιακή διάσταση υπάρχει, αλλά για να έχει ουσία πατάει στη γη – δηλαδή, στην πολιτική. Γι’ αυτό και είναι μεγάλο έργο: είναι διαχρονικό και την ίδια στιγμή επίκαιρο.
Οσο κι αν αλλάζουν οι συνθήκες γύρω μας, η ουσία μέσα μας παραμένει πάντα η ίδια. Δεν αλλάζει η σχέση μας με τον θάνατο, όπως και με το ζήτημα της διαβίωσης: πώς θα φτάσουμε ώς εκεί, ώς την τελευταία μας στιγμή. Τι άνθρωπος θα είμαι μέχρι να πεθάνω, γνωρίζοντας ανά πάσα στιγμή ότι αυτό θα συμβεί κάποτε».
Η παράσταση
Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, Κεντρική Σκηνή.
Μπέρτολτ Μπρεχτ, «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν»
Παραστάσεις: 8.30 μ.μ., έως 10 Φεβρουαρίου (πλην Δευτέρας και Τρίτης).
Πηγή: Η Καθημερινή
Δημοσιεύτηκε στις 28/01/2013
Του Ηλία Μαγκλίνη
Από την πρώτη φράση του έργου γελάς. Και το γέλιο συνεχίζεται, καθώς κυλά η παράσταση. Μονάχα που στην πορεία, καταλαβαίνεις ότι είναι ένα γέλιο που κρύβει και μελαγχολία. Πάντοτε εξάλλου υπάρχει μια μελαγχολία όταν κανείς συζητά το θέμα της καλοσύνης στον ανθρώπινο βίο. Στον «Καλό άνθρωπο του Σετσουάν» του Μπέρτολτ Μπρεχτ, που παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Ευαγγελάτου, αυτό ακριβώς το θέμα, πόσο μπορεί κάποιος να είναι καλός σε έναν κόσμο που μοιάζει να κάνει τα αδύνατα δυνατά να μην είμαστε καλοί, αποκτά μια διάσταση υπαρξιακή χωρίς όμως να χάνει και την κοινωνική, πολιτική του παράμετρο. Δύσκολο θέμα, δυσάρεστο ίσως, αλλά δεν λείπει η κωμωδία. Κι όπως λέει ο Μπρεχτ στον πρόλογο του έργου: «Κάθε αδιέξοδο είναι κωμικό».
Λίγες ημέρες πριν από την πρεμιέρα παρακολουθήσαμε τη γενική πρόβα της παράστασης. Ηταν η πρώτη φορά που η σκηνοθέτις και οι ηθοποιοί θα δοκιμάζονταν μπροστά σε κοινό.
Τη σκηνοθετική άποψη της Κατ. Ευαγγελάτου είχαμε εκτιμήσει από τη ζόρικη «Πλαστελίνη» (2006) του σύγχρονου Ρώσου συγγραφέα Βασίλι Σίγκαρεφ, παράσταση ονειρική μα και γεμάτη από έναν ωμό, σοκαριστικό ρεαλισμό. Επίσης, από την κλασική «Ερωτευμένη νεκρή» (2007) του Θεόφιλου Γκοτιέ, έργο ζοφερού ερωτισμού και ρομαντισμού, καθώς και από τις τρυφερές, δραματικές μα και κωμικές «Ψευδαισθήσεις» (2011), του επίσης σύγχρονου Ρώσου συγγραφέα Ιβάν Βιριπάγεφ, όπου ο κοινός βίος παντρεμένων ζευγαριών φτάνει ώς τον θάνατο και πέρα από αυτόν, τρόπον τινά.
Τώρα, με αυτό το σύγχρονο - κλασικό έργο του Μπρεχτ, η Ευαγγελάτου φαίνεται να επιδεικνύει για μια ακόμη φορά μιαν ικανότητα στο να γίνεται ευρηματική χωρίς τα ευρήματα αυτά να μένουν απλά σχήματα, «κόλπα», αλλά να λειτουργούν δραστικά ως προς το περιεχόμενο του έργου. Την ίδια στιγμή, συντονίζει επιδέξια ένα ιδιαίτερα ικανό υποκριτικό σύνολο όπου κάθε ηθοποιός παίζει πολλαπλούς ρόλους - με αποκορύφωμα τον «καλό άνθρωπο» του τίτλου, τον οποίο υποδύεται η δυναμική Στεφανία Γουλιώτη, παλαιά συνεργάτις της Ευαγγελάτου (για την «Ερωτευμένη νεκρή» η Γουλιώτη είχε τιμηθεί με το βραβείο Μελίνα Μερκούρη). Στα συν της παράστασης, ακόμα, η εξαιρετική μουσική του συνθέτη Σταύρου Γασπαράτου, καθώς και η πολύ καλή δουλειά στην κίνηση από την Πατρίσια Απέργη.
Οπως μας εξομολογήθηκε την επομένη της γενικής πρόβας η Κατ. Ευαγγελάτου, δεν ήταν ποτέ φανατική με τον Μπρεχτ, το συγκεκριμένο έργο όμως το αγάπησε. «Είχα χρόνια να το διαβάσω και μόλις το ξαναείδα, αποφάσισα ότι αυτό θα έκανα. Από τη στιγμή που έγινε η επιλογή, παράλληλα με τη μελέτη του έργου, στράφηκα στα θεωρητικά του κείμενα και στη συνέχεια έφερα όλη αυτή την προετοιμασία στην πρόβα, ώστε να δούμε πού βρισκόμαστε σήμερα σε σχέση με το έργο για να καταλήξουμε σε ένα δικό μας φιλτράρισμα. Το ίδιο το έργο μας οδήγησε τελικώς από μόνο του».
Η Κατ. Ευαγγελάτου θεωρεί ότι ο Μπρεχτ είναι παρεξηγημένος. «Πολλοί νομίζουν ότι η περίφημη “αποστασιοποίηση“ σημαίνει εξορία της συγκίνησης, κάτι εγκεφαλικό και ψυχρό, πράγμα που ποτέ δεν είπε εξάλλου ο ίδιος. Αλλά και η διασκέδαση παίζει τον ρόλο της στο συγκεκριμένο έργο, κυρίως μέσα από το άφθονο χιούμορ του. Γενικά, είναι το πιο ανθρώπινο έργο του Μπρεχτ. Στο κέντρο του δεν είναι το πρόβλημα της καπιταλιστικής κοινωνίας, είναι το ζήτημα του ηθικού: πώς κινείται ο καθένας μας σε οποιαδήποτε κοινωνία. Βεβαίως, μιλά για μια διεφθαρμένη κοινωνία και για το πώς το εκάστοτε οικονομικό σύστημα ορίζει τις ζωές των ανθρώπων, αλλά διαφέρει από άλλα διδακτικά του έργα: είναι ηθικό αλλά και υπαρξιακό».
Η αναμέτρηση με δύο ρόλους ταυτόχρονα
Η Στεφανία Γουλιώτη, η οποία μας μίλησε στο διάλειμμα μιας ακόμα πρόβας εν όψει της πρεμιέρας, υποδύεται τον διπλό κεντρικό ρόλο του «καλού ανθρώπου», που δοκιμάζεται τόσο από τους θεούς όσο και από τους συνανθρώπους του. Η κοινότοπη ερώτηση εδώ είναι πόσο μεγάλη πρόκληση είναι αυτός ο ρόλος για έναν ηθοποιό.
«Εννοείται ότι μια τέτοια δυνατότητα είναι πρόκληση: να αναμετρηθώ με δύο ρόλους ταυτόχρονα, οι οποίοι εναλλάσσονται σε εξαιρετικά πιεστικούς χρόνους. Ψυχολογικά αυτό έχει τις απαιτήσεις του και εκεί έγκειται η πρόκληση: να γίνεται αυτό το εσωτερικό κλικ από τον ένα ρόλο στον άλλο στο 100%».
Η καλή Ελληνίδα ηθοποιός υπερτονίζει την πολιτική διάσταση του έργου. «Είναι όλα φιλτραρισμένα μέσα από την πολιτική, με ποια έννοια όμως: τη στάση του ατόμου σε σχέση με το σύνολο. Η υπαρξιακή διάσταση υπάρχει, αλλά για να έχει ουσία πατάει στη γη – δηλαδή, στην πολιτική. Γι’ αυτό και είναι μεγάλο έργο: είναι διαχρονικό και την ίδια στιγμή επίκαιρο.
Οσο κι αν αλλάζουν οι συνθήκες γύρω μας, η ουσία μέσα μας παραμένει πάντα η ίδια. Δεν αλλάζει η σχέση μας με τον θάνατο, όπως και με το ζήτημα της διαβίωσης: πώς θα φτάσουμε ώς εκεί, ώς την τελευταία μας στιγμή. Τι άνθρωπος θα είμαι μέχρι να πεθάνω, γνωρίζοντας ανά πάσα στιγμή ότι αυτό θα συμβεί κάποτε».
Η παράσταση
Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, Κεντρική Σκηνή.
Μπέρτολτ Μπρεχτ, «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν»
Παραστάσεις: 8.30 μ.μ., έως 10 Φεβρουαρίου (πλην Δευτέρας και Τρίτης).
Πηγή: Η Καθημερινή
Δημοσιεύτηκε στις 28/01/2013
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire