Οι βασικές αιτίες θανάτου στον κόσμο

Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΥΝΤΑ*

Πρώτη αιτία θανάτου παγκοσμίως το 2004 ήταν τα καρδιαγγειακά νοσήματα (16,9 εκατ. θάνατοι), ενώ ακολουθούσαν τα λοιμώδη και παρασιτικά νοσήματα (9,8 εκατ. θάνατοι).

Τρίτη κατά σειρά αιτία θανάτου ήταν τα κακοήθη νεοπλάσματα (7,9 εκατ. θάνατοι), και τέταρτη οι λοιμώξεις του αναπνευστικού (4,4 εκατ. θάνατοι), κυρίως από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Κατά το χρονικό διάστημα 1997-2004 οι θάνατοι από καρδιαγγειακά νοσήματα στις αναπτυγμένες χώρες μειώθηκαν από 46 % σε 32,9% του συνόλου των θανάτων, ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες αυξήθηκαν από 24% σε 26,2% .
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι κάθε χρόνο πεθαίνουν σ' όλο τον κόσμο 7,2 εκατ. άνθρωποι από καρδιακή προσβολή και 5,71 εκατ. από εγκεφαλικά επεισόδια. Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα (1997-2004), οι θάνατοι από λοιμώδη και παρασιτικά νοσήματα αναλογούν σε ποσοστό κάτω του 1% του συνόλου των θανάτων στις αναπτυγμένες χώρες ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες το ποσοστό από 43% μειώθηκε στο 22,8% (μόνο από διαρροϊκό σύνδρομο πεθαίνουν κάθε χρόνο 1,81 εκατ. άνθρωποι σ' όλο τον κόσμο).
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σημαντική αύξηση της θνησιμότητας από κακοήθη νεοπλάσματα παγκοσμίως. Η εντυπωσιακή αυτή αύξηση των καρκίνων οφείλεται στη γήρανση του πληθυσμού, στην καλύτερη αντιμετώπιση των άλλων προβλημάτων υγείας, στο κάπνισμα, καθώς και στην ευχερέστερη διάγνωσή τους χάρη στην πρόοδο της ιατρικής. Από τα κακοήθη νεοπλάσματα την πρώτη θέση σε θανάτους σ' όλο τον κόσμο κατείχε το 2004 ο καρκίνος του πνεύμονα (1,3 εκατ.), και ακολουθούσαν του στομάχου (803.000), του παχέος εντέρου (639.000), του ήπατος (610.000) και του μαστού (519.000). Το 2008 πέθαναν παγκοσμίως από καρκίνο 7,6 εκατ. άνθρωποι, από τους οποίους 2,8 εκατ. κατοικούσαν σε αναπτυγμένες χώρες, ενώ 4,8 εκατ. σε αναπτυσσόμενες χώρες.
Η θνησιμότητα από λοιμώδη νοσήματα αυξήθηκε κατά 20% περίπου μεταξύ των ετών 1980 και 1992 - μη λαμβάνοντας υπόψη τη θνησιμότητα από το AIDS. Μόνο από φυματίωση πέθαναν το 2008 σ' ολόκληρο τον κόσμο 1,3 εκατ. άνθρωποι, ενώ οι θάνατοι από πνευμονία ξεπέρασαν τα 1,5 εκατ. Ως πιθανές αιτίες μπορούν να αναφερθούν οι νέες εστίες φτώχειας, η συνεχώς αυξανόμενη διακίνηση του πληθυσμού, η αύξηση του πληθυσμού και η συγκέντρωσή του σε μεγάλα αστικά κέντρα. Επίσης, σημαντικό ρόλο παίζει και η ικανότητα των παθογόνων μικροοργανισμών (ιοί, βακτηρίδια, πρωτόζωα, μύκητες) να εξελίσσονται πιο γρήγορα από τα νέα θεραπευτικά σχήματα, καθώς και η από μέρους τους ανάπτυξη αντοχών στην υπάρχουσα χημειοθεραπεία.
Το AIDS αποτελεί σημαντική αιτία θανάτου των αναπαραγωγικών ηλικιών, αλλά και των παιδιών λόγω της κάθετης μετάδοσής τους από τη μητέρα. Το 2009 ο συνολικός αριθμός των ασθενών παγκοσμίως υπολογιζόταν σε 33,3 εκατ. άτομα, ενώ 2,6 εκατ. ήταν ο αριθμός των ατόμων που μολύνθηκαν από τον ιό του AIDS το 2009. Από τα άτομα αυτά 370.000 ήταν ηλικίας μικρότερης των 15 ετών.
Τα τροχαία ατυχήματα αποτελούν συνήθη αιτία θανάτου νεαρών αρρένων στις αναπτυγμένες χώρες, και ακόμα πιο συχνά αιτία νοσηρότητας και αναπηρίας τόσο στις φτωχές όσο και στις πλούσιες χώρες, τα πάσης φύσεως ατυχήματα προκαλούν το 1/15 των θανάτων (περίπου 1,2 εκατ.) και το 1/3 των εισαγωγών σε νοσοκομεία. Οι χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα έχουν μεγαλύτερο δείκτη ατυχημάτων (21,5/100.000 κατοίκους και 19.5/100.000 κατοίκους αντίστοιχα) σε σχέση με χώρες υψηλού εισοδήματος (10,3/100.000 κατοίκους).
* Ο Γιάννης Τούντας είναι αν. καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής, Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, προέδρος ΕΟΦ

Πηγή: Ελευθεροτυπία
Δημοσιεύτηκε στις 23/07/2011